De implementatie van zero-emissiebussen in het Nederlandse ov is geen kwestie van kiezen voor de ene of de andere techniek. Het beste resultaat is voor iedere ov-autoriteit anders. Dat is de rode draad in het onderzoek Zero-emissiebus, hoe doe je dat? en de update 2021 van CROW-KpVV. Op basis van de gesprekken met ov-autoriteiten, vervoerders, voertuigfabrikanten, energieleveranciers en netbeheerders luidt de conclusie dat ov-autoriteiten vooral zelf moeten kiezen. Op tal van fronten zoals de scope van het beleid en de netaansluiting.

Zijn ov-autoriteiten slechts uitvoerder van de Wet personenvervoer of willen ze zich ook profileren met klimaatneutraal beleid? Een van de risico’s is de netaansluiting voor de laadinfrastructuur, dé uitdaging van iedere zero-emissie-implementatie. De ov-autoriteit kan die aansluiting zelf aanvragen of aan de vervoerder laten. Dat laatste duurt doorgaans te lang. De opdrachtgever kan te hulp schieten door ambtelijk of bestuurlijk te bemiddelen bij de aanvraag. Het realiseren van zero emissie in een concessie betekent dat meer partijen er iets van vinden. Bij het inpassen van bussen en de bijbehorende infrastructuur zullen behalve de afdeling verkeer ook de afdelingen groen en openbare ruimte betrokken zijn. Daarnaast zijn er omwonenden die zich geconfronteerd zien met transformatorhuisjes en wachtende bussen.

Overnameregeling en inkoopbundeling

Als het einde van de concessie in zich komt, zijn de zero-emissiebussen meestal nog niet afgeschreven. Een overnameregeling voor het materieel is dan een goede keuze. Omdat elke concessie en aanbesteding uniek is, bestaat er geen standaard overnameregeling. In de handreiking Overnameregeling komen tien onderwerpen aan bod die een rol spelen in overnameregelingen: vrijwillig of verplicht overnemen, garanties, onderhoud voertuigen, onderhoud laadinfra, randapparatuur, waardebepaling, onafhankelijke inspectie, schouw, eigendomsoverdracht en medewerking aan de concessieoverdracht. Begin 2023 verschijnt een nieuwe versie van de overnameregeling.

Inkoopbundeling bij de aanschaf van zero-emissiematerieel leek zo’n goed idee bij het opstellen van de Kennisagenda Zero-emissiebusvervoer. Maar al tijdens de eerste gesprekken bleek dat het onderwerp bij de ov-autoriteiten nog geen prioriteit heeft. Batterij-elektrische bussen worden al standaard geproduceerd. Die markt is redelijk ontwikkeld, er is voldoende aanbod en marktwerking. Inkoopbundeling van dit type bussen is dus niet nodig. Voor waterstofbussen kan bundeling van inkoop wel meerwaarde bieden omdat het aantal bussen per order nog relatief klein is. Inkoopbundeling biedt fabrikanten meer afnamezekerheid.